Jak zapewnić bezpieczeństwo podczas imprez masowych z użyciem ognia – kompleksowy przewodnik dla organizatorów

Organizacja imprez masowych z udziałem efektów ogniowych – takich jak pokazy pirotechniczne, fire show czy ogniska plenerowe – wiąże się z wyjątkowymi wyzwaniami w zakresie bezpieczeństwa. Wysoka temperatura, łatwopalne materiały i tłum ludzi to kombinacja, która wymaga skrupulatnego planowania, zgodności z przepisami prawa oraz zastosowania specjalistycznych rozwiązań technicznych.

Ocena ryzyka i planowanie zabezpieczeń przeciwpożarowych

Punktem wyjścia dla każdej imprezy z wykorzystaniem otwartego ognia powinna być kompleksowa ocena ryzyka. To proces, który nie tylko identyfikuje potencjalne zagrożenia, ale także analizuje prawdopodobieństwo ich wystąpienia oraz możliwe skutki. W kontekście wydarzeń masowych mówimy m.in. o możliwości zapłonu materiałów dekoracyjnych, niekontrolowanym rozprzestrzenianiu się ognia czy panice wśród tłumu.

Profesjonalna ocena zagrożeń powinna być przeprowadzona z uwzględnieniem takich czynników jak:

• lokalizacja wydarzenia (czy to obiekt zamknięty, czy teren otwarty),

• liczba i profil uczestników,

• typ używanego ognia (np. ognie sztuczne, pochodnie, paleniska),

• warunki atmosferyczne (np. siła wiatru, wilgotność powietrza),

• dostępność i rozmieszczenie dróg ewakuacyjnych.

Na podstawie tej analizy tworzony jest plan zabezpieczeń przeciwpożarowych, który powinien zawierać m.in.:

• precyzyjne strefy bezpieczeństwa oddzielające ogień od widowni,

• zapasowe źródła oświetlenia i zasilania,

• rozmieszczenie podręcznego sprzętu gaśniczego (gaśnice proszkowe, hydronetki, koce gaśnicze),

• instrukcje ewakuacyjne dostosowane do konkretnego scenariusza.

Plan taki musi być nie tylko opracowany, ale także skonsultowany z lokalną jednostką Państwowej Straży Pożarnej, która może zarekomendować dodatkowe środki ostrożności. Kluczowa jest również symulacja możliwych sytuacji kryzysowych i sprawdzenie reakcji zespołu organizacyjnego na wypadek nagłego pożaru czy potrzeby ewakuacji.

Wymogi prawne oraz obowiązki organizatora imprezy masowej z ogniem

Organizacja wydarzenia masowego z udziałem ognia wymaga bezwzględnego przestrzegania przepisów prawa, które w Polsce są ściśle regulowane przez ustawy i rozporządzenia. Przede wszystkim należy pamiętać, że zgodnie z Ustawą z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych, każda impreza o określonym charakterze i liczbie uczestników podlega obowiązkowi uzyskania stosownych zezwoleń.

Organizator ma szereg obowiązków formalnych, w tym:

• zgłoszenie wydarzenia do odpowiedniego organu gminy lub miasta,

• przedłożenie planu zabezpieczeń oraz opinii straży pożarnej i policji,

• zapewnienie obecności wykwalifikowanych służb ochrony i ratowniczych,

• przygotowanie i zatwierdzenie planu ewakuacji oraz mapy lokalizacji sprzętu przeciwpożarowego.

Dodatkowo, przy użyciu materiałów pirotechnicznych lub ognia otwartego, należy spełnić wymagania określone w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. dotyczącym ochrony przeciwpożarowej. Dotyczy to m.in.:

• uzyskania zgody komendanta PSP na użycie ognia,

• wyznaczenia strefy zagrożenia wybuchem,

• stosowania odpowiednio certyfikowanego sprzętu.

W praktyce oznacza to konieczność współpracy z licencjonowanymi pirotechnikami oraz zespołami odpowiedzialnymi za zabezpieczenia techniczne. Zaniedbania w tym zakresie mogą skutkować nie tylko odmową wydania zgody na imprezę, ale również poważnymi konsekwencjami prawnymi w przypadku ewentualnego incydentu.

Środki techniczne i organizacyjne zwiększające bezpieczeństwo uczestników

Bezpieczeństwo imprezy z użyciem ognia zależy nie tylko od zgodności z przepisami, ale również od skutecznej implementacji środków technicznych i organizacyjnych, które pozwalają zminimalizować ryzyko zdarzeń niepożądanych. Oto najważniejsze elementy, które powinny znaleźć się w infrastrukturze każdego wydarzenia tego typu:

• Strefy buforowe – między ogniem a publicznością musi być zachowany bezpieczny dystans. Jego długość zależy od rodzaju ognia (np. przy pokazach pirotechnicznych to często minimum 15–25 metrów), rodzaju terenu i siły wiatru. Obszar ten powinien być wyraźnie oznakowany i fizycznie odgrodzony.

• Oznakowanie dróg ewakuacyjnych i wyjść awaryjnych – każde wyjście musi być łatwo widoczne, wolne od przeszkód, o odpowiedniej szerokości i oświetlone, także awaryjnie.

• Systemy detekcji i sygnalizacji pożaru – w przypadku imprez w halach lub zamkniętych namiotach organizator ma obowiązek zapewnienia działających czujników dymu i ręcznych przycisków alarmowych, które uruchamiają sygnał ostrzegawczy.

• Stała obecność obsługi technicznej i ratowniczej – zespół ten powinien być wyposażony w sprzęt gaśniczy oraz środki do pierwszej pomocy, jak również mieć łączność radiową i kontakt z koordynatorem imprezy.

• Sprzęt gaśniczy – rodzaj gaśnic dobiera się do typu potencjalnego zagrożenia. Przykładowo: gaśnice proszkowe ABC do materiałów stałych, cieczy palnych i gazów; gaśnice śniegowe do urządzeń elektrycznych; hydranty z odpowiednim ciśnieniem i zasięgiem strumienia.

• Szkolenie personelu – każdy członek zespołu organizacyjnego powinien przejść szkolenie z zakresu procedur ewakuacyjnych i użycia sprzętu przeciwpożarowego, a osoby bezpośrednio pracujące przy ogniu – także z zasad postępowania w razie poparzenia i gaszenia ludzi.

Takie środki mają za zadanie nie tylko przeciwdziałać powstawaniu zagrożeń, ale przede wszystkim umożliwić szybką i skuteczną reakcję w przypadku ich wystąpienia. Organizator powinien również przygotować tzw. „plan B” – alternatywny przebieg imprezy lub jej przerwanie, jeśli np. warunki pogodowe staną się zbyt niebezpieczne (np. porywisty wiatr przy pokazach ogniowych na otwartym terenie).

Rola służb porządkowych i zespołów ratowniczych w prewencji zagrożeń

Profesjonalna obsługa imprezy masowej z udziałem ognia nie może się obyć bez zaangażowania doświadczonych służb porządkowych i zespołów ratowniczych, które pełnią nie tylko funkcje interwencyjne, ale przede wszystkim prewencyjne.

Już na etapie przygotowań ich zadaniem jest audyt miejsca wydarzenia oraz weryfikacja zgodności planu zabezpieczeń z realiami terenu. W dniu imprezy służby porządkowe muszą aktywnie monitorować tłum, zapobiegając gromadzeniu się uczestników w niedozwolonych strefach oraz reagując na wszelkie niepokojące zachowania – np. próbę wniesienia materiałów łatwopalnych lub nieautoryzowane użycie źródeł ognia.

Zespoły ratownicze, z kolei, muszą być rozmieszczone w sposób zapewniający możliwie najkrótszy czas dotarcia do każdego punktu wydarzenia. Składają się zwykle z:

• wyspecjalizowanych ratowników medycznych z zapleczem do udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniach,

• techników z uprawnieniami do obsługi urządzeń przeciwpożarowych,

• strażaków ochotników lub zawodowych (w przypadku wydarzeń o podwyższonym ryzyku),

• osób przeszkolonych w zakresie ewakuacji i zarządzania tłumem.

Bardzo ważna jest także komunikacja. Wszystkie służby muszą mieć łączność radiową oraz być podłączone do głównego centrum dowodzenia wydarzeniem. Tam podejmowane są decyzje o ewentualnej interwencji, ewakuacji lub zatrzymaniu imprezy. Dobrym standardem jest również wdrożenie systemu ostrzegania uczestników – np. przez nagłośnienie centralne lub aplikację mobilną wydarzenia – w razie wystąpienia incydentu związanego z ogniem.

Podsumowując: rola służb to nie tylko gaszenie pożaru – to przede wszystkim aktywna prewencja, czujna obserwacja i gotowość do działania w każdej sekundzie trwania imprezy. Wydarzenia masowe z ogniem mogą być bezpieczne – ale tylko wtedy, gdy są realizowane z pełnym poszanowaniem zasad bezpieczeństwa i z udziałem odpowiednio przygotowanych ludzi.

Więcej: zabezpieczenie wozem strażackim.